۵ بیماری خطرناک که از بهداشت ضعیف دهان و دندان ناشی می شوند
بهداشت دهان و دندان تنها به زیبایی لبخند یا سفیدی دندان‌ها محدود نمی‌شود. دهان، دروازه ورود بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌ها به بدن است و ارتباط تنگاتنگی با سلامت عمومی دارد. زمانی که مراقبت از دندان‌ها نادیده گرفته می‌شود، این بی‌توجهی می‌تواند پیامدهای خطرناکی برای سلامت قلب، کلیه، ریه، بارداری و کنترل قند خون داشته باشد. در این مقاله، به بررسی پنج بیماری مهم که می‌توانند از بهداشت ضعیف دهان ناشی شوند، می‌پردازیم و نقش دندانپزشکی را در پیشگیری از این بیماری‌ها روشن می‌کنیم.
درمان ریشه چیست و چه زمانی به آن نیاز داریم؟
پیش از پرداختن به بیماری‌های مرتبط، لازم است بدانیم درمان ریشه یا همان عصب‌کشی زمانی انجام می‌شود که بافت نرم داخل دندان (پالپ) دچار آسیب یا عفونت شود. این بافت شامل عصب‌ها و رگ‌های خونی است و نقش حیاتی در تغذیه دندان دارد. شایع‌ترین دلایل نیاز به درمان ریشه عبارتند از: پوسیدگی عمیق، وارد آمدن ضربه به دندان، و درمان‌های مکرر دندانپزشکی.
در بسیاری از موارد، عامل اصلی این مشکلات، بی‌توجهی به بهداشت دهان است. هرچه میزان پلاک‌های میکروبی و پوسیدگی بیشتر باشد، احتمال آسیب به پالپ دندان افزایش می‌یابد و درمان‌های پیچیده‌تر ضروری می‌شود.
۱. بیماری های قلبی و عروقی
شاید ارتباط میان لثه‌های ملتهب و قلب شما عجیب به نظر برسد، اما علم پزشکی مدت‌هاست این ارتباط را اثبات کرده است. التهاب مزمن لثه می‌تواند باعث ورود باکتری‌های خطرناک به جریان خون شود و سیستم قلبی عروقی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
زمانی که باکتری‌های دهانی وارد رگ‌های خونی می‌شوند، می‌توانند در دیواره رگ‌ها تجمع یافته و پلاک‌های آترواسکلروتیک ایجاد کنند. این پلاک‌ها موجب تنگی عروق، افزایش فشار خون، حملات قلبی و حتی سکته مغزی می‌شوند.
طبق مطالعات ارائه‌شده در کنفرانس سکته مغزی انجمن قلب آمریکا (۲۰۲۵)، افرادی که به طور منظم از نخ دندان استفاده می‌کنند، ۲۳ درصد کمتر در معرض سکته ناشی از لخته‌های خونی قرار دارند.
۲. عوارض بارداری
بارداری دوره‌ای حساس است که در آن سلامت دهان بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می‌کند. در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌توانند التهاب لثه را تشدید کرده و شرایط را برای رشد باکتری‌های دهانی فراهم کنند.
عدم رسیدگی به مشکلات دهان و لثه در این دوره می‌تواند منجر به عوارضی مانند زایمان زودرس، کم‌وزنی نوزاد، فشار خون بارداری و حتی پره‌اکلامپسی شود. باکتری‌های دهانی از طریق جریان خون مادر به جفت منتقل می‌شوند و سلامت جنین را تهدید می‌کنند.
مطالعه‌ای از دانشگاه آلبانی تأکید دارد که ارائه مراقبت‌های دندانی منظم در دوران بارداری می‌تواند میزان بروز این عوارض را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد. این مراقبت‌ها باید جزئی از چکاپ‌های بارداری به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار باشند.
۳. دیابت و عفونت های دهانی
دیابت و بیماری‌های دهانی رابطه‌ای دوطرفه دارند. بالا بودن قند خون باعث تضعیف سیستم ایمنی شده و بدن را در برابر عفونت‌های دهانی آسیب‌پذیرتر می‌کند. از سوی دیگر، وجود عفونت‌های دهانی کنترل قند خون را دشوارتر می‌سازد.
افراد دیابتی بیش از سایرین در معرض بیماری لثه، تحلیل استخوان فک، بوی بد دهان و خشکی دهان هستند. همچنین عفونت‌های مزمن دهانی می‌توانند باعث نوسانات شدید قند خون و مقاوم شدن بدن به انسولین شوند.
مطالعات نشان می‌دهد که بیماران دیابتی دو تا سه برابر بیشتر دچار پریودنتیت (التهاب شدید لثه) می‌شوند. به همین دلیل، مراقبت‌های منظم دندانپزشکی باید بخشی از روند درمان دیابت باشد.
۴. نارسایی کلیوی و از دست دادن دندان ها
ارتباط میان سلامت دهان و عملکرد کلیه‌ها کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اما تحقیقات جدید نشان داده‌اند که نارسایی کلیوی می‌تواند با از دست دادن دندان‌ها در ارتباط باشد.
افرادی که دندان‌های کمتری دارند، معمولاً از سوءتغذیه رنج می‌برند، توانایی کمتری در جویدن دارند و در نتیجه، بیشتر در معرض بیماری‌های مزمن قرار می‌گیرند. همچنین، عفونت‌های دهانی کنترل‌نشده می‌توانند التهابات سیستمیک ایجاد کنند که به کلیه‌ها آسیب وارد می‌کنند.
تحقیقات سال ۲۰۲۴ نشان داد که از دست دادن دندان‌ها می‌تواند با بیماری‌هایی نظیر دیابت، پوکی استخوان، اختلالات تیروئید و سکته مغزی در ارتباط باشد. زنان یائسه مبتلا به بیماری کلیوی نیاز دارند که همزمان تحت مراقبت دندان‌پزشک و متخصص غدد قرار گیرند.
۵. بیماری های تنفسی
دهان انسان یکی از منابع اصلی ورود میکروب‌ها به دستگاه تنفسی است. اگر بهداشت دهان رعایت نشود، باکتری‌ها می‌توانند به راحتی به ریه‌ها منتقل شوند و عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه، برونشیت و حتی عفونت‌های مزمن ریوی ایجاد کنند.
سالمندان، بیماران بستری و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض این نوع عفونت‌های تنفسی قرار دارند. در این گروه‌ها، رعایت بهداشت دهان نه تنها برای سلامت دهان، بلکه برای پیشگیری از بیماری‌های تهدیدکننده زندگی ضروری است.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶ نشان داد که بیمارانی که به طور منظم از خدمات دندانپزشکی استفاده می‌کنند، ۳۸ درصد کمتر به بیماری‌های ریوی مبتلا می‌شوند. این یافته، اهمیت مراقبت‌های پیشگیرانه را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
نتیجه گیری
رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار فراتر از مراقبت‌های ظاهری است. دهان سالم، پایه‌ای برای سلامت قلب، کلیه، ریه، کنترل دیابت و حتی بارداری سالم محسوب می‌شود. بی‌توجهی به مشکلات ساده‌ای مانند خونریزی لثه یا پوسیدگی دندان، می‌تواند به مرور زمان راه را برای بیماری‌های مزمن و خطرناک باز کند.
بهترین راه برای پیشگیری از این عوارض، مراجعه منظم به دندان‌پزشک، مسواک زدن صحیح، استفاده روزانه از نخ دندان و پرهیز از مصرف مواد قندی و دخانیات است. بدن ما یک کل واحد است و دهان، پنجره‌ای به سلامت درونی ماست. اگر به دنبال زندگی طولانی و باکیفیت هستید، مراقبت از دهان و دندان را جدی بگیرید.
لینک کوتاه این خبر: https://letafat.net/?p=6061
